Onzekerheid is van alle tijden maar de laatste maanden lijkt de wereld wel heel rap te veranderen. Veel jonge leiders vinden het lastig daarmee om te gaan.

Dat zegt ondernemer en management consultant van McKinsey Kayvan Kian, die afgelopen jaren duizenden jonge leiders sprak in het door hem opgerichte Young Leaders Forum.

Aan Business Insider vertelt hij wat de drie grootste struikelblokken zijn en hoe je die kunt oplossen.

Ondernemer en management consultant Kayvan Kian (39) sprak in zo’n acht jaar tijd duizenden jonge leiders over hoe om te gaan met een veranderende wereld. Zo kwam hij erachter wat hun struikelblokken zijn en waar hij zelf tegenaan loopt. In zijn boek What Is Water? reikt Kian mogelijke oplossingen aan.

Hoe breng je zingeving in je dagelijks leven? En hoe ga je om met onzekerheid en dromen en doelen die maar niet dichterbij lijken te komen?

Dit zijn vragen die Kian keer op keer voorbij zag komen tijdens de sessies van het Young Leaders Forum (YLF) van McKinsey, dat hij in 2012 oprichtte. Hierin komen jonge leiders vanuit de hele wereld in kleine groepen bij elkaar.

Het gaat om een breed spectrum van ondernemers en managers, afkomstig vanuit de publieke maar vooral de private sector. Ze werken bij zowel corporates als bij start-ups en scale-ups. “Het zijn apolitieke events met leiders die een positieve verandering teweeg willen brengen en elkaar willen helpen.”

Zelf leerde hij er bijvoorbeeld beter te onderscheiden waar hij wel en geen invloed op heeft, zodat hij geen uren meer hoeft te verspillen aan zaken die hij niet kan sturen. "In al die jaren heb ik er zelf veel aan gehad."

Advies van Epictetus en Bruce Lee

Tijd dus om het een en ander op papier te zetten. Want, zo merkte de consultant, een aantal struikelblokken kwam steeds weer terug. Om die in zijn boek te benaderen, putte hij uit de stoïcijnse filosofie en kennis van grote denkers; kunstenaars, wetenschappers en artiesten.

In het boek haalt hij net zo makkelijk de Stoïcijnen Epictetus en Seneca aan als moderne influencers. Denk bijvoorbeeld aan de wijlen vechtkunstenaar en acteur Bruce Lee en wiskundige Maryam Mirzakhani.

"Veel van hun ideeën zijn groots en meeslepend, en mensen denken: Wat kan ik hiermee? Zingeving is bijvoorbeeld een belangrijk thema dat zij aanstippen. Over de betekenis van het leven kun je leven lang nadenken, maar in mijn boek maak ik het praktisch. Hoe kun je zingeving in een meeting of telefoongesprek brengen?"

Datgene aanpakken waarover je controle kunt hebben, is een van de basislessen die Kian aanreikt om je staande te kunnen houden in een wereld die steeds onvoorspelbaarder lijkt te worden. In zijn boek vat hij die wereld samen met de afkorting VUCA, die staat voor volatile, uncertain, complex en ambiguous.

"Hoe ver je ook teruggaat, de boeddhisten, Romeinen, klassieken, allemaal worstelden ze met het thema onzekerheid." Het is van alle tijden, wil Kian maar zeggen. Tegelijk zijn er natuurlijk wel periodes waarin de dingen meer opgeschud worden dan anders.

Onzekerheid is er altijd, maar het erkennen blijft lastig

"De laatste paar maanden waarin de coronapandemie speelt, voelen anders dan de afgelopen tien jaar. En je ziet dat wat in China gebeurt, direct effect heeft op Europa. Jongeren ervaren dat als onzeker en ambigu. Ze vragen zich af wat juist handelen is en wat niet. En hoe goed kun je dingen eigenlijk in een model stoppen? Het is in ieder geval belangrijk om die onzekerheden uit te spreken", stelt Kian.

Want volgens hem vinden velen het moeilijk om te erkennen dat ze die onzekerheid lastig vinden.

"Ze zijn bang om niet sterk genoeg te zijn. Maar daar gaat het niet om. Het gaat erom hoe je ermee omgaat. Het liefst zou je direct de context willen veranderen: armoede bestrijden, wereldvrede stichten... Grote idealen. Maar op dit moment heb je eerst een manier van denken en vaardigheden nodig om je staande te houden. Want als je het nu al moeilijk vindt, wordt het wel een heel lastige marathon. Dit boek helpt je sterker te worden zodat je überhaupt aan je idealen kan werken", zegt Kian.

Alleen wilde hij geen doctrine lanceren met vaste stappen die je moet nemen om succesvol te worden, zoals veel management- en zelfhulpboeken zijn opgebouwd.

"Een leider die zich al overweldigd voelt, schiet niets op met nóg een to-do list. Dit boek leest eerder als een menu met allerlei denkwijzen, laat je gaven ontdekken die je al hebt en waarmee je vaardiger kunt worden. Dit kun je toepassen wanneer je wilt, wanneer je het nodig hebt.

'Je duikt direct in het doen'

Voorwaarde voor de oplossingen om in het boek te beschrijven, was dat ze zijn uitgeprobeerd in de praktijk. Alle ideeën in dit boek zijn door Kian of anderen uitgeprobeerd.

"Je duikt direct in het doen, in het toepassen. Bijvoorbeeld: Hoe interpreteer je dingen niet negatiever dan in ze in werkelijkheid zijn? Je kunt hier hele theorieën over lezen in verschillende boeken, maar ik ga in dit boek in op de aanpak."

Zo laat Kian lezers, om te voorkomen dat ze niet te negatief oordelen over een gebeurtenis, deze toetsen langs drie lijnen: van persoonlijk tot niet persoonlijk, van algemeen tot specifiek en van permanent tot tijdelijk. Bij iedere lijn worden drie vragen gesteld zodat de lezer de gebeurtenis daarop kan plaatsen. De bedoeling is dat hier een realistische schets van de gebeurtenis uitrolt, die de lezer kan afzetten tegen zijn of haar oorspronkelijke interpretatie ervan.

De 3 meest voorkomende struikelblokken (en de oplossingen)

Business Insider vroeg Kian of hij de meestvoorkomende struikelblokken met ons wil delen en mogelijke praktische oplossingen daarvoor. Dit zijn drie obstakels waar jonge leiders op stuiten.

1. Het erkennen van een worsteling

"Dit komt vaak voort uit een persoonlijke onzekerheid", zegt Kian. "Mensen denken: Misschien ben ik niet goed genoeg. Iedereen is kalm en rustig maar ik voel dat niet zo. Als je iets niet erkent, is het moeilijk hiermee verder te komen."

De oplossing lijkt dan ook simpel: "Erken het voor jezelf, maar ook naar anderen door je uit te spreken. Zeg bijvoorbeeld: 'Ik maak me soms drukker dan nodig en mis een gevoel van zingeving'." Kian vergelijkt dit met fysieke behoeftes. "Als je dorst hebt, spreek je dat ook uit. Waarom zou je dat niet met mentale behoeftes doen?"

Toch is dit makkelijker gezegd dan gedaan, want het is niet altijd even simpel om je gevoel van onbehagen te formuleren. Kian raadt aan om op papier of in je hoofd een dagboek bij te houden, zodat helder wordt wat er allemaal thuis, op het werk en andere plekken speelt. "Eenmaal in eigen woorden geformuleerd, kun je er niet meer omheen en dat kan een enorme opluchting zijn." Zelf kent hij mensen die tegenwoordig hardop nadenken op weg naar huis, en zo voor zichzelf duidelijk krijgen waar het wringt.

Het struikelblok voor jezelf onder woorden brengen is één ding, maar hoe breng je het over naar anderen? Lang niet iedereen spreekt dezelfde taal, letterlijk en figuurlijk. "Als iemand zegt: 'Je moet meer empathisch zijn', wat betekent dat dan? In het verleden bleven we weleens in abstracte, goed klinkende termen hangen. Dat vond ik heel vervelend. Ja inderdaad, ik heb zingeving nodig, maar wat houdt dat in? Misschien denk ik dat ik heel goed bezig ben terwijl de ander dat helemaal niet vindt."

Om ervoor te zorgen dat je niet langs elkaar heen praat, kun je volgens Kian een gemeenschappelijke taal ontwikkelen. "Ik hoop dat mijn boek daarbij kan helpen. Dat je bijvoorbeeld met mensen afspreekt om een paar hoofdstukken te lezen om er daarna over te praten. Je kunt net zo goed een ander boek gebruiken of een gemeenschappelijke interesse, als je maar een idee krijgt van hoe de ander dingen ziet en definieert."

2. Te snel idealen en wensen willen verwezenlijken

"Veel mensen hebben grote idealen en wensen, maar de stap van waar ze nu zijn en er daadwerkelijk komen, zien ze over het hoofd. Ja, je wilt wereldvrede, dat gebeurt misschien ooit maar niet vandaag en ook niet over een uur. Daar kun je weinig aan veranderen."

Hier is het volgens Kian van belang dat je je richt op de zaken waar je op dit moment wél controle op kunt uitoefenen.

Vraag jezelf eerst af waar je honderd procent invloed op hebt, tipt Kian. "Begin daarmee vóórdat je groot denkt. Vind je hechte relaties belangrijk, dan zie je misschien voor je dat anderen er voor jou zullen zijn. Maar hoeveel invloed heb je daarop? Waarschijnlijk niet erg veel. Je kunt er niet voor zorgen dat vrienden, familie of collega's voor je klaarstaan, maar jij kan er wel voor hen zijn. Laat los waar je geen invloed op hebt maar neem jezelf bijvoorbeeld voor om een luisterend oor te bieden aan anderen."

3. Een te grote focus op wat er (nog) niet is

"Bij veel mensen ligt de nadruk sterk op externe positieve dingen en in veel gevallen is dat bijvoorbeeld geld. En als dat er dan niet is, dan is het ineens heel moeilijk", zegt Kian.

Volgens hem kun je heel veel kracht putten uit negatieve energie, uit een gebrek aan iets, maar het kan net zo goed verlammend zijn. Door alleen maar het externe gebrek te zien, vergeten mensen volgens hem nogal eens wat ze in mars kunnen hebben.

"Je karakter wordt gebouwd in moeilijke tijden en gaat een leven lang mee. De Romeinen zeiden ook: jouw denken helpt je nu en in de toekomst. Hoe ouder je wordt, hoe wijzer je wordt."

Kian raadt aan bewust te zijn van deugden die je bezit, als bijvoorbeeld moed, geduld, tolerantie en gulheid . "Zet die in voor jezelf en anderen. Als je waardes als deze juist nu traint, bouw je ook weer middelen waarmee je een crisis hopelijk iets zorgelozer tegemoet kunt gaan."

Maar is het niet lastig om voorbij te gaan aan een al dan niet nijpend gebrek aan geld?

Volgens Kian hoef je hier niet minder nadruk op te leggen. Het gaat erom dat je ook op andere zaken nadruk legt. "Dit komt niet in de plaats van 'het is goed als mijn onderneming winst maakt', die gedachte blijft. Maar het is goed om te bedenken dat je veel meer opbouwt dan bijvoorbeeld een bedrijf dat wel of geen winst gaat maken."

Lees ook: